Het zwarte schaap, een bekend fenomeen in teams

Werken in een team, over het algemeen is dat hartstikke leuk. Samen krijg je tenslotte meer gedaan dan alleen. Toch ervaart niet iedereen dit op deze manier. Soms lijkt het dat je iets alleen sneller gedaan krijgt. Geen gezeur van anderen en niemand die je iets hoeft uit te leggen. Om maar te zwijgen over de samenwerking met anderen die soms niet goed verloopt of het zwarte schaap dat aanwezig is. Werken in een team kan dus ook juist heel anders ervaren worden.

Iemand die bovenstaande zeker herkent is diegene die ik wel het zwarte schaap noem. Al zijn er natuurlijk veel meer mensen die zich hierin herkennen. Het zwarte schaap echter, is over het algemeen diegene in het team die anders is dan de rest. Een aantal wetenswaardigheden over het zwarte schaap:

• De persoon is anders dan de rest. Dit kan qua uiterlijk, maar zeker ook in termen van gedrag (bijvoorbeeld fel en aanvallend, of juist heel onzeker). Hij of zij heeft ook vaak een afwijkende mening.
• Door deze afwijkende mening, of de afwijkende voorkeuren in gedrag is de kans op buitensluiting, negeren en roddelen heel groot. In sommige gevallen gaat het zelfs zo ver dat er sprake is van pesten (ongeveer 1 op de 10 werknemers wordt gepest op het werk, bron TNO).
• Het zwarte schaap fenomeen ontstaat in de meeste gevallen in de strijdfase (dit is de tweede fase die teams doorlopen. Lees meer over de verschillende fasen in dit blog).

Het zogenoemde zwarte schaap fenomeen is voor niemand goed. Voor de persoon in kwestie is het vervelend, maar ook voor de overige teamleden. Vaak wordt gedacht dat de leidinggevende dit probleem moet oplossen, maar niets is minder waar. Als je onderdeel uitmaakt van een team, ben je met elkaar verantwoordelijk en daarnaast ben jij altijd verantwoordelijk voor jouw eigen acties. Het patroon doorbreken begint dus eigenlijk bij jezelf. Herken jij het fenomeen? Pas dan in de eerste plaats je eigen gedrag aan. Ga niet mee met de groep en probeer de persoon bij het team te betrekken. Accepteer dat diegene ergens anders over denkt, of anders is. Leer het onderlinge verschil te waarderen in plaats van het te veroordelen.

Makkelijk gezegd, maar jij bent niet de enige die een aanpassing moet maken. Ben jij toevallig het ‘zwarte schaap’? Oftewel, denk jij vaak anders dan de anderen over iets of communiceer jij op een hele andere manier? En pas je daardoor niet goed bij de groep? Vaak helpt het om dan ook je gedrag iets aan te passen. Natuurlijk ben je wie jij bent, maar je een stukje aanpassen richting de groepsnorm kan helemaal geen kwaad. Uiteindelijk ontstaat een optimale samenwerking alleen als iedereen zich aanpast.

Het is absoluut noodzakelijk om bovenstaand patroon te doorbreken. Gebeurt dit niet, dan is er vaak sprake van meer verzuim en een hoger verloop van medewerkers. De invloed, direct en indirect, is vaak voelbaar binnen het gehele bedrijf. Een lastig patroon om te doorbreken, maar het kan wel.